Tìm hiểu lễ cúng miếu của người Tà Mun
Lễ cúng miếu là một trong những nét văn hóa độc đáo riêng biệt của người Tà Mun ở Tây Ninh. Lễ hội được diễn ra vào ngày 16/11 (âm lịch) hàng năm tại những nơi có người Tà Mun sinh sống. Lễ hội mang ý nghĩa cúng tạ ơn vị thần bảo hộ đất đai mùa vụ và các chiến sĩ đã hy sinh để bảo vệ cương thổ.
Người Tà Mun ở Tây Ninh đa số theo tôn giáo Cao Đài. Trong suốt quá trình sinh sống tại đây, họ đã phải chịu khá nhiều sự ảnh hưởng văn hóa của người Khmer từ lời ăn đến tiếng nói. Thế nhưng họ vẫn giữ lại cho mình những nét rất riêng, không thể pha lẫn với các dân tộc khác. Đồng thời, họ có ý thức giữ gìn, bảo tồn những gì thuộc về bản sắc văn hóa độc đáo riêng của dân tộc mình. Trong đó, lễ cúng miếu là nghi lễ điển hình cho thấy rõ ràng điều đó.
Thời gian, địa điểm diễn ra lễ cúng miếu
Lễ cúng miếu của người Tà Mun diễn ra vào ngày 16/11 âm lịch hàng năm. Mặc dù ngày chính thức là ngày 16, song trước đó một ngày, mọi người trong xóm đã chuẩn bị mọi thứ đâu vào đấy. Buổi lễ sẽ được diễn ra tại các xóm có người Tà Mun sinh sống.
Cúng miếu là công việc chung của tất cả mọi người trong xóm chứ không phải là việc riêng của từng hộ gia đình. Do vậy, mỗi người dân Tà Mun đều tự ý thức, tự góp tiền, cùng nhau làm và sắm sửa mọi thứ để cúng lễ.
Diễn biến trước, trong và sau buổi lễ
Ông Tà là vị thần trung tâm trong buổi lễ cúng miếu của người Tà Mun. Ông Tà là thần đất nhưng đồng thời cũng là tổ tiên của họ.
Miếu Tà được xây cất dưới gốc cây cổ thụ. Trong khu miếu có hai ngôi miếu, một to một nhỏ, nằm đối diện nhau.
Trước ngày diễn ra buổi lễ, các cụ già trong xóm sẽ đến miếu quét dọn, rửa sạch các vật dụng bàn thờ và làm lễ xin Tà cho phép sẽ cúng lễ vào ngày mai. Đây là nghi lễ không thể thiếu vì người Tà Mun cho rằng, phải xin phép thì Tà mới chứng giám và phù hộ.
Những ngày sắp diễn ra buổi lễ, các thanh niên sẽ tập trung tại nhà già làng để làm cây bông. Cây bông có ý nghĩa giống như cây cờ trong các lễ hội. Cây bông có ý nghĩa tượng trưng cho việc báo hiệu lễ cúng. Trầu cau và tiền cúng trên cây bông có ý ngĩa hóa cho những vong hồn lang thang không nơi nương tựa, thiếu ăn thiếu mặc.
Buổi sáng ngày diễn ra lễ cúng, những người phụ nữ sẽ đi chợ mua đồ cúng, bao gồm: Hoa tươi, đầu heo, gà, xôi nếp và voi, ngựa làm bằng cây chuối. Ngoài ra còn có trái cây và rượu trắng.
Sau khi đi chợ về, tất cả mọi người trong xóm sẽ cùng nhau làm để hoàn tất các lễ phẩm. Khoảng 3 giờ chiều thì mọi người đến nhà già làng để làm lễ rước cây bông, bưng các đồ ra miếu.
Đến nơi, cụ ông lớn tuổi nhất xóm sẽ thắp hương cúng đầu tiên. Sau đó đến già làng rồi lần lượt từng người trong xóm. Nghi thức tiến hành đơn giản, lời cầu khấn chung quy lại cũng chỉ là tạ ơn Tà bảo hộ đất đai mùa vụ, đồng thời cầu cho mưa thuận gió hòa, làm ăn gặp nhiều thuận lợi.
Cúng xong, mọi người bày biện thức ăn ra ăn uống tại sân miếu. Vừa ăn vừa trò chuyện, cười đùa như là buổi tổng kết sau một năm làm lụng vất vả. Ngày hôm đó, họ sẽ ăn mặc thật đẹp và cùng nhau ca múa, vui chơi cho đến khi mặt trời lặn mới thôi.
Xem thêm:
